Thông tin từ Bộ Lao động Thương binh và Xã hội cho biết, ngày 1/7/2019, tại Thủ đô Tokyo, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung và Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nhật Bản, Yamashi Takashi đã cùng trao bản ghi nhớ hợp tác (MOC) về khung pháp lý cơ bản để thực hiện chương trình lao động kỹ năng đặc định.

Theo quy định tại MOC, phía Nhật Bản chỉ tiếp nhận lao động kỹ năng đặc định người Việt Nam (là lao động sang Nhật với tư cách làm việc tại các công ty, nhà máy trong thời hạn 5 năm thay vì 1-3 năm như thực tập sinh kỹ năng) sau khi người lao động đã thực hiện các thủ tục cần thiết theo quy định của pháp luật Việt Nam và có tên trong danh sách xác nhận được cấp bởi Bộ Lao động Thương binh và Xã hội.

Cụ thể, đó là những lao động được phái cử bởi các tổ chức, doanh nghiệp được Bộ Lao động Thương binh và Xã hội cho phép đưa lao động kỹ năng đặc định đi làm việc ở Nhật Bản và những công dân Việt Nam đang cư trú tại Nhật Bản đã được cơ quan tiếp nhận lao động tuyển dụng trực tiếp.

Ngoài ra, nhằm hạn chế việc lợi dụng chương trình du học để đưa lao động sang làm việc tại Nhật Bản, phía Nhật Bản đưa vào MOC hai nội dung khác:

1. Nghiêm cấm các công dân Việt Nam đang cư trú tại Nhật Bản trong tình trạng không đủ điều kiện như du học sinh bị đuổi học, thực tập sinh kỹ năng bỏ hợp đồng ra ngoài bất hợp pháp hoặc những người xin tư cách tỵ nạn tham gia các kỳ kiểm tra kỹ năng tại Nhật Bản.

2. Những du học sinh Việt Nam thay đổi tư cách lưu trú sang lao động kỹ năng đặc định, phía Nhật Bản sẽ có những biện pháp phù hợp bao gồm kiểm tra chặt chẽ các cơ sở đào tạo nhằm ngăn chặn việc lợi dụng các chương trình du học cho mục đích làm việc tại Nhật Bản.

Hai bên cũng xây dựng các cơ quan đầu mối để triển khai thực hiện MOC. Trong đó, phía Việt Nam là Cục Quản lý Lao động ngoài nước (Bộ Lao động Thương binh và Xã hội) còn phía Nhật Bản là Bộ phận quản lý cư trú, Ban hỗ trợ quản lý cư trú, Tổng Cục Quản lý cư trú và xuất nhập cảnh Nhật Bản.

Hai bên cũng thống nhất việc chia sẻ và công khai thông tin về cơ quan tổ chức được phép phái cử hoặc tiếp nhận lao động kỹ năng đặc định sang làm việc tại Nhật Bản, đồng thời đưa vào cam kết của 2 Bộ trong việc phối hợp quản lý, giám sát.

Việc thống nhất này được hai bên kỳ vọng có thể loại bỏ ra khỏi chương trình phái cử và tiếp nhận lao động kỹ năng đặc định những cơ quan tổ chức xấu, có hành vi vi phạm luật pháp của hai nước và các quy định nêu trong bản ghi nhớ hợp tác; ngăn chặn các hoạt động đưa lao động kỹ năng đặc định sang Nhật Bản trá hình dưới hình thức du học.

Bản MOC cũng quy định rõ phần đảm nhận trách nhiệm chi phí cũng như cam kết khác như Nhật Bản sẽ đưa vào văn bản hướng dẫn các nguyên tắc về việc chia sẻ chi phí bởi các cơ quan tiếp nhận liên quan đến các chi phí cho việc đào tạo tiếng Nhật hoặc đào tạo kỹ năng, chi phí đi lại bao gồm chi phí trở về Việt Nam sau khi chấm dứt hợp đồng lao động của các lao động kỹ năng đặc định và các chi phí cần thiết khác để phái cử lao động kỹ năng đặc định theo quy định của Việt Nam. Phía Nhật Bản cũng cam kết không tiếp nhận lao động kỹ năng đặc định người Việt Nam chưa hoàn thành các thủ tục cần thiết theo quy định của Việt Nam bao gồm cả quy định về các khu vực, ngành nghề cấm.

Trong đó, trách nhiệm của phía Việt Nam là sẽ ban hành các quy định liên quan, trong đó có quy định cụ thể về những chi phí (nêu trên) hoặc đề xuất cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam ban hành.

Ngoài việc quy định các nội dung nêu trên, MOC cũng quy định rõ quyền lợi của người lao động Việt Nam như lao động kỹ năng đặc định lưu trú tại Nhật Bản được hưởng các quyền lợi theo luật nhập cư, luật lao động và các quy định pháp luật khác có liên quan của Nhật Bản. Người lao động cũng sẽ được hưởng các quyền lợi khác liên quan tới chi phí cho việc đào tạo tiếng Nhật hoặc đào tạo kỹ năng, chi phí đi lại bao gồm chi phí trở về Việt Nam sau khi chấm dứt hợp đồng lao động.

Để triển khai thỏa thuận mới này, Bộ Lao động Thương binh và Xã hội sẽ có kế hoạch xây dựng đồng bộ các giải pháp như tuyên truyền để người lao động quan tâm có thể tiếp cận thông tin về chương trình cũng như hiểu được chính sách pháp luật của hai nước liên quan đến chương trình lao động kỹ năng đặc định; lựa chọn các doanh nghiệp đáp ứng yêu cầu; hướng dẫn và tạo điều kiện cho doanh nghiệp tìm kiếm các hợp đồng có các điều kiện đãi ngộ tốt đối với lao động kỹ năng đặc định; tăng cường kiểm tra giám sát hoạt động của các doanh nghiệp; phối hợp với các cơ quan liên quan của Việt Nam và Nhật Bản để kiên quyết loại bỏ các đối tượng trung gian môi giới, du học trá hình... đưa người Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài trái phép….

Lao động kỹ năng đặc định là lao động sang Nhật với tư cách làm việc tại các công ty, nhà máy trong thời hạn 5 năm thay vì 1-3 năm như thực tập sinh kỹ năng.
Đối tượng áp dụng là thực tập sinh kỹ năng đã hoàn thành chương trình 1 – 3 năm trở về nước và ứng viên chưa từng sang Nhật nhưng có kinh nghiệm, chuyên môn trong lĩnh vực tuyển dụng và ngoại ngữ (tiếng Nhật) nhất định. Những lao động này phải đạt kỳ thi đánh giá kỹ năng và năng lực tiếng Nhật theo từng lĩnh vực tiếp nhận.
Người lao động được hưởng mức lương cao hơn thực tập sinh kỹ năng và tương đương với người Nhật cùng một trình độ trong ngành nghề đó. Người lao động cũng có thể thay đổi công ty nếu có lý do chính đáng.
Sau 5 năm nếu thi đậu kỳ thi bắt buộc, người lao động sẽ được tham gia chương trình kỹ năng đặc định số 2, khi đó được phép gia hạn visa và đưa gia đình lưu trú dài hạn tại Nhật Bản.
14 lĩnh vực ngành nghề đặc định tại Nhật Bản bao gồm xây dựng; điều dưỡng; đóng tàu; làm sạch tòa nhà; bảo dưỡng oto; nông nghiệp; hàng không; ngư nghiệp; khách sạn; nhà hàng; chế biến thực phẩm; gia công chế tạo công nghiệp; sản xuất máy công nghiệp; điện - điện tử - viễn thông.

(Theo Báo Đầu tư)